Uyku Eğitimi Nedir?

Bazı bebekler sağlıklı uyku alışkanlıklarını doğal yollarla ve kolaylıkla erken dönemlerde edinebilirken, çoğu bebek kendi kendine desteksiz şekilde uyumak ve uyandığında yeniden kendini uykuya döndürmek için ebeveynlerinin desteğine ve rehberliğine ihtiyaç duyar. Uyku eğitimi tam da bu durumda gereklidir. Çoğunlukla, bebeği yatağına bırakıp ağlaya ağlaya uyumasını sağlamak sanılmaktadır; ancak aslında uyku eğitimi, bebeklere ve küçük çocuklara sallanmadan, emzirilmeden, kucakta taşınmadan veya benzeri destekler olmadan kendi kendilerine nasıl uyuyabileceklerini öğretmek ve gece boyunca uyumalarını sağlamaktır.

Uyku Eğitmenliği’ni Kimler Verir?

Uyku Danışmanlığı Eğitimi Sertifikası alan kişiler tarafından eğitmenlik verilmelidir. Ben eğitimimi uluslararası IPHI (International Parenting and Health Institute)’den aldım. Çocuk hekimi olarak, çocukların sağlıklı büyümeleri için bilişsel gelişimlerinin, beslenmelerinin yanı sıra uykularının da çok önemli olduğunu fark ederek yola çıktım. Kısa zamanda Türkiye’nin dört bir yanından bu sorunla başetmeye çalışan birçok anneye yardım edebildim. 2-3 haftalık süreçte sürekli anne ile diyalog halinde olarak, çocuğu daha iyi tanıyıp sadece uykularını değil, sağlık sorunları ve beslenmelerini düzene sokmayı sağlıyoruz. En güzeli, sonrasındaki takiplerde boy uzamalarını, kilo artışlarını annelerle birlikte görmek ve tabi ki aylardır uyumayan annelerin minnet sözcükleri.

Uyku Eğitimi Ne Zaman Verilir?

Bebeğiniz 4 aylık olduğunda artık yavaş yavaş uyku eğitimi için hazırlanmaya başlamanızda fayda var.

Peki İlk 4 Ay Bebeğimizi Nasıl Uyutmalıyız?

Yenidoğanın dünyamıza uyum sağlamasını hızlandırmak, onun kendini güvende hissetmesi ile gerçekleşiyor. Bunu sağlamanın püf noktası, doğumu takip eden ilk 4 aylık dönemdeki bakımda rahim içi dünyayı taklit etmektir. İlk 4 ay bebekler anne karnı ortamını ararlar; bu yüzden anne karnındaki şartların sağlanması, bebeğin kendini daha güvende hissetmesini ve rahatlayarak uyumasını kolaylaştırıyor. Beyaz gürültü, bunlardan biridir. Bebekler, dışarıdaki sesleri bu şekilde duyduğu için bu sesler onları rahatlatır. Emme içgüdüsü ile doğan bebekler için emzik kullanımı ve sık emzirmek sakinleşmeleri için önemlidir. Ayrıca, bebeğin sadece kollarını içine alan kundak da sakinleşmesi için önemlidir.

Uykunun Büyüme, Gelişme, Zeka ve Bağışıklık Üzerine Etkileri Nedir?

Büyüme, gelişme ve boy uzamasında ilk 2 yıl çok önemlidir. Bu dönemde beslenme ve uyku düzeninin oluşturulması çok değerlidir. Çocukların gelişimi ve boy uzaması için gerekli büyüme hormonu gece 22:00-02:00 arasında salgılanır. Çocukların bu saatlerde derin uykuda olması, bu hormondan yararlanmalarını sağlar, bu da büyüme ve gelişme için gereklidir. Çocuklar, tüm gün öğrendiklerini uyku sırasında hafızaya alırlar; bu da zeka gelişimi için uykunun önemini ortaya koyar. Yine derin uyku sırasında salgılanan melatonin hormonu, çocukların bağışıklık sistemi için çok önemli bir hormondur.

Sağlıklı Uyku Alışkanlığı Nasıl Kazandırılır?

Mümkün olduğunca kendi yatağında kendi kendine uyumaya teşvik edilmelidir. Yatmadan önce hareketli aktivitelerden uzak durulmalı, çocuğunuz mümkün olduğunca aynı saatlerde yatırılmalıdır. Uyutulan ortamın ısısının 20-21 derece arasında olmasına dikkat edilmelidir. Ortamın sessiz ve karanlık olmasına özen gösterilmelidir. Yatağının uyku yeri olduğu çocuğa öğretilmeli, özellikle ilk aylarda gece-gündüz arasındaki fark öğretilmelidir. Uyku öncesi uyku rutinleri yapılmalıdır. Ayına uygun uyanıklık süreleri çok önemlidir; bebekler çok uzun uyanık kalabiliyor. Eğer bebeğiniz gündüz iyi uyumazsa, yorgun düşer ve hem gece uykuya dalmakta zorlanır, hem de gece boyunca sık sık uyanır. Gündüz iyi uyuyan çocuk, gece de güzel uyur. Kısaca UYKU UYKUNUN MAYASIDIR.

Uyku Eğitiminde Nelere Dikkat Ediyoruz?

Uyku eğitiminde bütüncül yaklaşmak gerekir. Yani öncelikle her bebeğin fiziksel ihtiyaçları, ne kadar sürede ne kadar besleneceği, ayına göre uyanık kalma süreleri, uyku ihtiyaçları, sosyal faktörler (aile buna hazır mı, yardımcı var mı?), uyku ortamı gibi unsurlar dikkate alınmalıdır.

Yetersiz Uyuyan Çocuğu Nasıl Anlarız?

• Sabah çok erken kalkar.
• Çok fazla enerjik hatta hiperaktif görünür.
• Hiç olmayacak bir yerde uyuyakalır.
• Asabidir, esnek değildir; çok kolay zıvanadan çıkar.
• Çok zor uyuyakalır ya da çok hızlı uykuya dalar, sakarlaşır.

Uyku Gerilemesi Nedir?

Çocuklarda bazen uykular düzenli iken birden uyku gerilemesi yaşanabilir ve tüm uykular bozulabilir. Uyku gerilemesi, bebeğin/çocuğun gelişimsel olarak kilometre taşlarının gerçekleştiği dönemlerde oluşur. Bu dönemlerde bebeklerde gece uyanmaları ve uykuya geçişte direnmeler normaldir. Eğer ebeveynler normalde iyi uyuyan bebeklerin yaşadığı uyku gerilemelerine müdahale etmeye başlarsa, sağlıklı olmayan uyku alışkanlıkları edindirebilirler.

Kaliteli Bir Uyku İçin Neler Yapılmalı?

• Yeterli uyku uyuduğundan emin olunmalı.
• İyi ve rahatlatıcı bir uyku öncesi rutine sahip olunmalı.
• Gece yatmadan önce uyarıcılar kesilmeli.
• Düzenli ve tutarlı bir programa sahip olunmalı.
• İdeal bir yatma saati belirlenmelidir.

Uzm. Dr. Yeşim ÇINAR YAKAR

Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı