KOAH (Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı); akciğerlerdeki hava yollarının kimyasal zararlılar (sigara, maden, fabrika baca dumanları, vb.), enfeksiyonlar, yaşlanma gibi hasarla giden süreçler nedeniyle kronik iltihaplanmaya bağlı olarak, hava yollarının daralması, sekresyon (mukus) tıkaçlar oluşması, lokal bağışıklık sisteminin bozulması ile karakterize, geri döndürülebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Genellikle maruziyete göre ilerleme hızı belirlense de genetik ve çevresel faktörler de çok önemlidir. Dünyada KOAH’ın en sık görülen sebebi tütün ve tütün mamulleri kullanımıdır. Her gün dünyada 12.000 kişi sadece bu sebeple yaşamlarını yitirmektedirler.

KOAH’ın Belirtileri Nelerdir?

KOAH’ın belirtileri öksürük, balgam, nefes darlığı, halsizlik, hırıltılı solunum, göğüste dolgunluk hissi ve ağrı, iş görememe ve giderek belirginleşen solunum sıkıntısıdır. KOAH’ın tedavisinde amaç semptomları geriletmek, hastalığın ilerlemeye devam etmesini durdurmak ve solunum yetmezliğine bağlı olarak gelişebilecek kalp ve damar hasarları, beyin damar hasarları, karaciğer böbrek gibi hayati organ hasarlarının önüne geçebilmektir.

İnsan vücudunun temel çalışma prensibi, enerjisi OKSİJEN’e bağlıdır. KOAH, hücrelere O2 taşınmasını bozduğundan tüm hücrelerde hasara sebep olabilir, bu da her hastalığın oluşumunda rolü olabileceğini düşündürür.

KOAH’a Sebep Olan Nedenler Nelerdir?

• Tütün ve tütün mamülleri kullanımı: KOAH’ın en fazla görülen nedenidir. Bazen sadece sigarayı bırakmak tedavide yeterli olabilmektedir.
• Hava Kirliliği: Solunan havadaki kimyasal ve toksik partiküller kronik irritasyon ve KOAH sebebidir.
• Genetik: KOAH’da genetik aktarım söz konusudur. Ayrıca maruz kalınan toksik doz herkeste aynı ölçüde zarar vermemektedir. Bunun sebebi de genetiktir. Örneğin günde 2-3 paket, 10-20 yıl sigara tüketen kişi hafif KOAH belirtileri gösterebilirken, günde 3-5 dal ve 5-10 yıl sigara içen birinde ağır tablo görülebilmektedir…
• Meslek: Madencilik, tarım, inşaat sektörü, kimyasal fabrikalar gibi iş ortamları KOAH’a zemin hazırlayabilirler…
• Enfeksiyonlar: Tekrarlayan akciğer enfeksiyonları ve bazı virüs enfeksiyonları suçlanmaktadır.
• Astım: Nadiren de olsa astım ile takipli hastalarda özellikle yine sigara kullanımıyla KOAH’ın daha çabuk geliştiği gözlenmiştir.
• Yaş: İleri yaş akciğer immün sisteminin etkisinin bozulması ve doku yenileme tamir mekanizmalarının yavaşlaması nedeniyle sebep gösterilir.

KOAH’ta Tedavi Yöntemleri Nelerdir?

KOAH kronik ilerleyici bir hastalık olduğundan tedavisi de zahmetli ve uzun sürelidir.

• Yaşam tarzını değiştirmek: Egzersiz, protein ve antıoksidanı yüksek Omega-3 ağırlıklı beslenme, yeterli uyku, dinlenme ve stres ile mücadele, tüm kronik hastalıklarda olduğu gibi KOAH’da da olmazsa olmazdır.
• Sigarayı bırakmak: Tedavinin en hızlı yanıt veren yöntemidir.
• Bronkodilatatör ilaçlar: Hava yollarının genişlemesini, pasajın açılmasını sağlarlar.
• Kortikosteroidler: Akut ve kronik enflamasyonun tedavisinde endikedirler.
• Mukolitik ve ekspektoranlar: Mukus (balgam) oluşumunu azaltma ve mevcut olanı çıkarmaya yönelik yardımcı olurlar.
• Oksijen tedavisi: Artık solunum yetmezliği gelişmeye başladığında vücudun oksijen ihtiyacına destek verir.
• Pulmoner rehabilitasyon: KOAH’da kas kaybı ve efor kapasitesi düşüklüğünün önüne geçmek, bronşiyal sekresyonların atılmasını destelemek, hastaları daha mobil ve aktif kılabilmek için kullanılır.
• Girişimsel işlemler: KOAH’ın amfizem tipinde Bronşiyal Valf’ler, kullanılabilmektedir. Akciğerlerde fonksiyon dışı boşluğu bertaraf etmekte oldukça etkilidirler. Son zamanlarda yeni gelişen KOAH Balon Katater tedavisi mevcuttur.
•  

KOAH’ta Balon Katater Uygulaması

KOAH’ın girişimsel tedavileri arasında Bronkoskopi denilen akciğer endoskopisi yöntemiyle uygulanabilen yeni bir tedavi şekli daha vardır. Bu yöntem ileri KOAH’da ve kronik bronşitik tipte etkili olabilmektedir.

Daralmış bronşların genişletilmesi, kronikleşmiş mukus salgısını gidermek ve solunum kapasitesini yükseltmek için yapılır.

Öncelikle işleme uygun olan hasta belirlenir. Uygunluk varsa hasta detaylı tetkik edilir genel anestezi ile entübe edilir. Entübasyon tüpü içerisinden bronkoskopik balon katater ile ulaşılabilen tüm bronşiyal yollara işlem uygulanır. Totalde yaklaşık 2-3 saat süren bir işlemdir. Katater ucundaki balon diye adlandırılan yapı dakikada yüzlerce defa şişip inerek bronş duvarlarında adeta bir zımparalama yapar.

Balon katater uygulamasının başarı oranı kişiden kişiye; “bronşiyal yapıdaki esneklik kaybı, hastanın doku yenileme-iyileşme kapasitesi, tütün kulanmaya devam edip etmeme, antioksidan ağırlıklı beslenme tarzı, vs” bağlı olmak üzere değişkenlik gösterir. Bu parametrelere bağlı olarak %20-80 oranında akciğer kapasitesinde artış görülmektedir.

Uzm. Dr. Özgür İNCE

Göğüs Hastalıkları Uzmanı