Gonartroz Nedir?

Orta yaşla birlikte dizlerde başlayan ve özel bir sebebi olmayan ağrıların en yaygın nedeni, halkımızın ‘kireçlenme’ olarak tanımladığı diz ekleminin osteoartritidir. Eklem kıkırdağının bozulması ile ortaya çıkar.

Gonartrozun Oluşma Sebepleri Nelerdir?

Gonartrozun en bilinen sebepleri; 

• Yaşla birlikte ortaya çıkan genetik yatkınlık
• Eklem içi kırık ve yaralanmalar
• Romatizmal hastalıklar 
• Eklem çevresindeki kemik hücrelerinin çeşitli nedenlerle ölmesi (osteonekroz). 

Tüm bu sebeplere şişmanlığın eşlik etmesi, hastalığın hızla ilerlemesine ve ağrıların artmasına neden olur.

Gonartrozun Belirtileri Nelerdir?

Diz ağrısı, çoğu zaman yavaş yavaş artarak ortaya çıkar. Eklemde, şişliğin eşlik ettiği ani başlayan ağrılı ataklar şeklinde de başlayabilir. Eklemde hareket açıklığı azalır. Çömelme ve merdiven inip çıkma, çok ağrılı hale gelir. Düz yol yürüme performansı azalır ve ağrılıdır. İstirahat sonrası ilk adımlar ağrılı olur. Bazen hastalar dizden gelen seslerden ve kilitlenmeden şikâyet eder. Ağrılı dönemde hareketlerin azalmasıyla birlikte, diz çevresindeki kaslarda güçsüzlük ortaya çıkar ve bu durum ağrıyı daha da arttırır.

Gonartrozun Tanısı Nasıl Konur?

Hastalığın tanısında; öykü, fizik muayene ve basarak çekilen röntgen grafisi yeterlidir. Orta yaşta spor yaralanma öyküsü veya travma geçiren hastaların ayırıcı tanı için menüsküsler ve diz bağları gibi eklem içi yapıların değerlendirilmesi için diz MR’ı gerekebilir.

Gonartrozun Tedavi Şekilleri Nelerdir?

Hastalığın hangi evrede olduğu, tedavi şeklini ve başarısını etkiler. Erken evrede yaşam tarzı değişiklikleri, baston kullanma, egzersizler yararlı olur. İlaç tedavisi olarak parasetamol grubu ağrı kesiciler ve kortizon dışı antieflamatuar ilaçlar kullanılır. Bu grup ilaçların uzun süre kullanımında böbrek, karaciğer ve mide-bağırsak hastalıklarına yol açtığı kesin olarak bilinmektedir.

Erken ve orta evredeki ağrılı atağı olmayan hastalarda, eklem kıkırdağının bozulmasını yavaşlatan ve ağrıyı azaltan (glukozamin, kondroitin vb.) besin takviyeleri kullanılabilir. Diz içine eklem sıvısı enjeksiyonu olarak tanımlanan hiyaluronik asit uygulamaları ve hastanın kendi kanından hazırlanan trombositten zengin plazmanın (PRP) diz içine uygulanması, bu hasta grubunda yararlıdır. 

Ameliyat düşünmeyen ileri evre hastalarda ve akut ağrılı orta evredeki hastalarda, diyabet ve hipertansiyonu dikkate alarak, diz içi kortizon uygulaması bir aydan sık ve yılda üçten fazla olmamak üzere yapılabilir. Dizilim bozukluğu olmayan erken ve orta evredeki hastalarda fizik tedavi uygulamaları ile ağrı ve hareket kaybı tedavi edilebilir. 

Cerrahi tedavi seçenekleri, üç başlık altında toplanabilir: 

• Erken ve orta evredeki dizilim bozukluğu olmayan hastalarda artroskopik olarak bozulmuş kıkırdağın temizlenmesi, varsa menüsküse ait sorunların çözülmesi ilk cerrahi seçenektir.
• Artroskopiye ek olarak uyluk ve kaval kemikleri arasında dizilim bozukluğu (açılanma) olan hastalara düzeltici osteotomi ameliyatları ikinci seçenektir. 
• İleri evre hastalarımızda yarım veya tam diz protezi ameliyatları yüksek başarı oranları olan ameliyatlardır.

Dr. Öğr. Üyesi Köksal TİLKİ

Ortopedi ve Travmatoloji Uzmanı